“Ik wil niet langer over mijn grenzen laten gaan, zei hij. Ik ben altijd zo met de omgeving bezig dat ik niet bij mezelf geraak. Wanneer mensen over mijn grenzen gaan, heb ik het niet eens door. Ik voel mijn grenzen niet. Wanneer ik opkom voor wat ik wil, voel ik mij enorm schuldig. Opkomen voor mezelf, betekent dat dit ten koste gaat van de ander en dat vind ik heel moeilijk. In relaties met anderen is het all the way, dan vertel ik mijn hele leven of ik trek een muur op en houd afstand… Ik wil beter kunnen aanvoelen bij wie ik mij kwetsbaar kan opstellen en bij wie niet ipv telkens opnieuw teleurgesteld te worden. Wat ik wil kunnen zeggen tegen iemand is: tot hier en niet verder… zonder me schuldig te voelen…”

Het thema grenzen is een veel voorkomend thema bij cliënten. In deze blog neem ik je mee in hoe iemand (on)gezonde grenzen ontwikkelt. Welke mechanismen hier aan ten grondslag liggen en waarom het zo belangrijk is om een gezonde grens te trekken. In deel 2 van ‘tot hier en niet verder’, vertel ik je hoe je een gezonde grens trekt en communiceert op een verbindende manier. In de vierde summer episode van de podcast Energiek, kan je geheel nog eens beluisteren: tot hier en niet verder, over gezonde grenzen.

Hoe ontwikkel je (on)gezonde grenzen

Als baby word je geboren als een spons. Als baby heb je geen grenzen, je hangt volledig af van anderen om te overleven. Je komt met een behoefte tot verbinding op de wereld. Je hebt VERBINDING nodig om te kunnen overleven. Daarnaast ontwikkel je de behoefte aan AUTONOMIE, om je eigen IK te kunnen zijn.

Het groeien in die eigen autonomie betekent in sommige situaties een bedreiging voor de verbinding.

Maw, wanneer het kind in zijn volle autonomie gaat staan, wordt het afgewezen door de ouders. De verbinding wordt verbroken. Dit gebeurt met de beste intenties: de ouders willen het kind veilig houden, weg van gevaar of omdat ze in hun opvoeding bepaalde overtuigingen hanteren en weinig ruimte laten voor andere zienswijzen. En soms, in uitzonderlijke situaties is er helemaal geen ruimte voor de eigen autonomie omdat één of beide ouders kampt met een psychische kwetsbaarheid, zoals depressie, borderline, narcisme, etc… Het kind leert onbewust dat het niet veilig is om zichzelf te zijn of dat er iets mis is met hem. Het kind gaat vervolgens heel erg zijn best doen, de eigen behoeften opzij zetten en meer en meer zorgen voor de ouders om toch maar verbinding te kunnen houden en zich erkend, geliefd, gewaardeerd, etc… te voelen. Die strategie kan leiden tot de ontwikkeling van een grote people pleaser. Eigen grenzen worden bijgevolg niet meer gevoeld. Of het kind trekt een muur op en laat niemand meer toe.

Waarom is het trekken van gezonde grenzen zo belangrijk?

Zowel in persoonlijke als in professionele relaties is het belangrijk om gezonde grenzen te stellen. Voor jezelf én voor de ander. Zonder die duidelijke grenzen weet jouw omgeving niet waar ze aan toe zijn bij jou. Voor jezelf leidt dit al snel tot teleurstelling, frustratie of onmacht.

Het stellen van een grens, is een dienst die je aan jezelf en aan je omgeving levert: door duidelijk te zijn in hoe je wilt dat anderen jou behandelen, kan je een gezonde relatie met iemand opbouwen en komen tot een diepgaande en authentieke VERBINDING ipv in een BINDINGSPATROON vast te komen zitten (bijv. ik ben het maar waard om graag gezien te worden wanneer ik mezelf en mijn behoeften wegcijfer).

Dit vraagt enige vorm van moed. Het vraagt zelfliefde en zelfcompassie om aan te geven wat werkt voor jou en wat niet. Dit houdt het risico in dat de andere zich teleurgesteld, boos of verdrietig voelt. Leren om niet de verantwoordelijkheid over te nemen over de reactie van de andere, is dé uitdaging. Mensen die gezonde grenzen kunnen aangeven, weten waar ze voor staan en durven hier ook voor te gaan staan, met respect voor de reactie van de ander hierop, zonder hierover de verantwoordelijkheid over te nemen of zich schuldig te voelen.