Door mijn schuld, door mijn schuld, door mijn schuld… wordt als een mantra in onze christelijke opvoeding ingelepeld… en velen onder ons worden regelmatig geteisterd door het zwaarmoedige gevoel van de schuld van de wereld op onze schouders te dragen zoals Jezus Christus ons dat heeft voorgedaan…
Het schuldgevoel wordt als dé boosdoener genoemd wanneer cliënten er niet in slagen om de diepgewortelde gedragspatronen te doorbreken. En laat me daar onmiddellijk mee beginnen, dat is ook heel normaal. Er is niet zoiets als een toverspreuk: ‘laat het gewoon los’ en dan is je schuldgevoel weg.
Hoe dat komt, wat een schuldgevoel is en wat je dan wel kan doen om je schuldgevoel te leren hanteren en nieuwe paden te betreden zonder schuldgevoel, ontdek je in deze blog.
Wanneer je een schuldgevoel ervaart, heb je te maken met iets wat een systemische oorsprong heeft. Een schuldgevoel ontstaat wanneer je een norm overschrijdt of een taboe doorbreekt binnen een bepaald systeem. Elk systeem heeft zijn eigen normen, een set van geschreven en ongeschreven regels. Als je aan die regels voldoet, dan hoor je erbij. Als je tegen die regels ingaat, loop je risico op uitsluiting. Zo heb je vanuit je gezin van herkomst een aantal ongeschreven regels, normen mee gekregen in je opvoeding. Bv heel wat van mijn cliënten hebben de regel meegekregen: hard werken, wordt beloond. Lui zijn, wordt afgestraft. Ze weten bijgevolg niet hoe ze rust moeten pakken. In de zetel hangen, geeft een schuldgevoel, want in de zetel hangen, betekent dat je lui bent.
De POSITIEVE INTENTIE van je schuldgevoel is om:
Schuldgevoel is in essentie een poging om de harmonie in je relatie met je moeder, vader, partner, vrienden, etc te bewaren, maar creëert een innerlijk conflict.
Als je heel eerlijk bent met jezelf wil je op dat moment liever voor jezelf kiezen of doen wat jij belangrijk vindt, maar je schuldgevoel verhindert jou om dit te doen. Jouw schuldgevoel zorgt ervoor dat je de harmonie in je relatie bewaakt, ten koste van jezelf. Dit levert een korte termijn rust of gemak op, omdat je niet de schuld van kiezen voor jezelf moet dragen. Je draagt de schuld van niet kiezen voor jezelf en die schuld is net iets makkelijker te verdragen dan de schuld van het teleurstellen van anderen. Op lange termijn, voel je meer en meer wrok tov die persoon of die relatie omdat je jezelf iedere keer opzij schuift. Denk bijv aan je moeder die verwacht dat je elke week op bezoek komt, maar jij wilt dit niet. Je begint over je moeder te zeuren tegen vrienden en je begint een wrok te voelen tegenover haar.
Je zit vast in een dynamiek van een poging de harmonie met je omgeving te bewaren waarbij het conflict dat zich intern afspeelt alleen maar groeit… en het gekke is: hoe groter dit intern conflict wordt, hoe meer conflict je ook met je omgeving begint te krijgen want wat je vanbinnen voelt, straal je uit aan de buitenkant. Je komt in een vicieuze cirkel terecht: je ervaart meer schuldgevoel en je gaat nog meer uit verbinding met je omgeving. Dit is net het omgekeerde van wat je wilt.
STOP GEWOON MET JE SCHULDIG TE VOELEN, zal niet werken.
Het gedrag dat je stelt om een schuldgevoel te vermijden, heb je nodig gehad om jezelf veilig en verbonden te houden met je naasten. Dat zomaar loslaten, zal wellicht niet zo makkelijk gaan.
Je schuldgevoel leren hanteren. Daar komt het op neer: je schuldgevoel voelen en tegelijkertijd voor jezelf kiezen en daar ok mee zijn, ondanks de mogelijke teleurstelling bij de ander.
1. In welke relaties of in welke situaties heb jij last van schuldgevoel?
Wat is precies de trigger voor jouw schuldgevoel? Is dat een opmerking van je moeder over de frequentie van je bezoeken? Of omdat je wat vroeger wil stoppen met werken om bij de kinderen te zijn, maar toch langer op het werk blijft uit angst voor de reacties van je leidinggevende of je collega’s?
2. Welke norm of ongeschreven regel is er in het spel? En van wie is die norm?
En hoe zit het met jouw norm? Is dat ook jouw norm? En wie legt jou die norm op? Legt jouw partner die norm op? Jouw werkgever of leg je jezelf die norm op, uit een soort interne dwang, want het hoort zo? Uit plichtsgevoel?
3. Wat levert het op voor jou om aan die norm te blijven voldoen?
Wat levert het jou op om vanuit schuldgevoel te blijven handelen zoals bijv elke week naar je moeder gaan? Je antwoord hierop is misschien: niks, een onbehaaglijk ambetant gevoel, miserie, etc… Maar het levert jou ook iets positiefs op, anders zou je het gedrag niet blijven stellen. Misschien een vorm van comfort of een gemak. Je hoeft de spanning van voor jezelf kiezen met risico op teleurstelling van de ander, niet aan te gaan. En waar loop je van weg door uit plichtsgevoel naar je moeder te blijven gaan?
4. Kijk met mildheid naar dit gedrag.
Dit gedrag, wat voortkomt uit je opvoeding, zit diep in jouw systeem. Het heeft je veilig gehouden en ervoor gezorgd dat je erbij hoorde. Als kind of je jongere zelf, was je misschien niet in het vermogen om tegen je ouders in te gaan. Kijk hier met compassie en mededogen naar want het heeft jou veel opgeleverd, ook al voel je dat het gedrag jou vandaag uitput of niet meer dient. Voel dit ook even heel bewust die mildheid naar jezelf en je gedrag.
5. Wat is voor jou belangrijker dan de norm die opgelegd wordt of die je jezelf oplegt.
Bijvoorbeeld als je je schuldig voelt omdat je vroeg naar huis gaat om bij de kinderen te zijn, dan is lang werken één norm, maar een belangrijkere norm voor jou persoonlijk is om voldoende quality time met je kinderen door te kunnen brengen. Een hecht gezin vormen, is een belangrijkere waarde in jouw leven dan lang en veel werken omdat het zo hoort. Maak contact met de vraag: WIE WIL JE ZIJN?
6. Visualiseer de situatie die schuldgevoel oproept bij jou en maak contact met die belangrijkere norm en waarde in je leven, hier en nu als volwassene. Je schuldgevoel zal niet helemaal verdwijnen misschien. Je zal wel voelen dat het andere belangrijker is voor jou en dat je zo stilaan meer en meer je schuldgevoel kan leren hanteren ipv er aan toe te geven.
Het mooie hiervan is dat je meer en meer in authentieke verbinding kan gaan ipv in binding vast te zitten met mensen uit je omgeving vanuit een plichtsgevoel.
Meer en meer connectie maken met wat echt belangrijk is en zingeving geeft, is het pad om het schuldgevoel te leren voelen en te hanteren, maar je er niet langer door te laten leiden in je gedrag.
Voel jij dat je schuldgevoel in de weg blijft zitten om de persoon te worden die je echt wilt zijn,
neem dan zeker contact op! Samen gaan we op weg!