“Ik doe alles wat de boekjes mij voorschrijven, en toch voel ik mij na 6 maanden niet beter. Geraak ik ooit nog uit mijn burn-out?” Dat was Jeroens antwoord op mijn vraag “Hoe gaat het met jou?” bij de start van onze sessie.
Dat was even slikken: een cliënt die 6 maanden in begeleiding is en vertelt hoe het erger is geworden in plaats van beter. (“Wat een kwakzalver moet ik dan wel niet zijn,” ging even door mijn hoofd… 😉)
Wil je weten wat er echt aan de hand was en hoe hij eruit is geraakt? Lees dan mijn nieuwe blog en ontdek mijn ultieme life hack om uit je lijden te komen—voor eender welke vorm van vastzitten, niet alleen een burn-out. Wil je ook echt doorleven wat deze life hack voor jou kan betekenen? Beluister dan mijn nieuwe aflevering van de podcast Energiek en laat je meevoeren door mijn stem in de werkelijke beleving ervan. Ik ben benieuwd hoe de life hack voor jou kan werken. Je mag het mij altijd laten weten via een persoonlijk berichtje, want ik vind het fijn om jou beter te leren kennen..
Jeroen is in begeleiding sinds zijn burn-out begin maart. Als kantoordirecteur stuurt hij een klein team aan. Sinds enkele weken zijn zijn burn-outsymptomen verergerd: hij slaapt weer slechter, is extreem vermoeid en ervaart allerlei fysieke klachten waarvoor geen directe medische oorzaak gevonden kan worden. (Laat dat altijd checken bij je huisarts, alsjeblieft—niet alles zit tussen de oren.) Dit gebeurde net toen hij de draad weer wilde oppikken en vanaf september terug aan het werk wilde. Want ja, hoe zou langer thuiszitten hem nog verder helpen? Was dat wel dé oplossing? Bijna 6 maanden thuiszitten moest toch genoeg zijn? Hoe lang kon dit nog duren? Door de verergering van de symptomen voelde Jeroen dat hij er absoluut niet klaar voor was, wat nu voor enorme frustraties zorgde. Hij vertelde hoe hij alles deed zoals het hoorde: mediteren, wandelen, ademen… en toch had het geen effect. De vermoeidheid won het steeds van zijn wil om uit dit grote lijden, uit dit grote niets te geraken.
Veel van mijn cliënten hebben een grote rationele denker in zich, zoals Jeroen. Dit deel probeert voor elk probleem een rationele oplossing te vinden en zo controle te krijgen over de situatie: “Ik heb een burn-out, wat zeggen de specialisten dat ik moet doen? Ah ja, rusten, wandelen, mediteren, ademen… en dan komt het goed. Oké, dan ga ik dat oefenen en toepassen in de hoop zo snel mogelijk uit mijn burn-out te geraken, om mijn leven terug onder controle te krijgen.”Eigenlijk is dit niets anders dan dezelfde strategie toepassen die je in eerste instantie een burn-out heeft bezorgd. Je benadert de zaken puur rationeel en gaat door omdat het zo hoort, omdat het van je verwacht wordt, of omdat de maatschappij vindt dat het zo moet. Als perfectionist of controlefreak wil je dit dan ook zo goed mogelijk doen. Je installeert apps om te meten hoe goed je ademt en slaapt, waarbij je telkens geconfronteerd wordt met the gap tussen jou en de “perfectie”. Je wordt wakker, leest op je smartwatch dat je volgens de norm niet goed genoeg geslapen hebt, en raakt teleurgesteld. Want je bent om 22 uur gaan slapen, je hebt nog een boekje gelezen in plaats van op je telefoon te kijken… en toch blijft het resultaat uit.
Wat je hierbij doet, is “goed” of “fout” afmeten aan een externe bron, een external frame of reference. Als het resultaat niet goed is, ben je teleurgesteld of vind je dat je het niet goed gedaan hebt. Terwijl het er juist om gaat dit te oefenen zonder je eigenwaarde aan het resultaat vast te koppelen.
Wanneer het deel in jou dat zo snel mogelijk de controle wil terugkrijgen aan het stuur zit van je herstelproces uit een burn-out, wil het niet afwijken van de voorgeschreven structuren en methodieken uit de boeken. Maar diezelfde boeken schrijven ook voor dat je moet leren ‘aanvaarden‘, want zonder echte aanvaarding kan er geen genezing zijn. Zo ontstaat er een tweestrijd in je hoofd: moet ik proberen controle te krijgen, gedreven door de wil om er zo snel mogelijk uit te geraken en terug naar mijn normale leven te gaan? Of moet ik het gewoon wat meer laten gebeuren?
De paradox is dat hoe sneller je echt kunt aanvaarden dat je in deze situatie zit, hoe sneller je eruit zult geraken (wel beseffend dat je lichaam door een heel fysiek herstelproces moet gaan, wat je niet kan versnellen… dat zal zijn tijd nodig hebben).
Het deel in jou dat controle wil krijgen, zegt dingen zoals: “Kom, pak jezelf bij elkaar, ga wandelen, doe leuke dingen, ontspan je, want zo krijg je weer wat zingeving in je leven.” Je hebt al zoveel gerust, het is tijd om uit die zetel te komen—je kunt niet eeuwig blijven liggen. Dit deel probeert veel zaken te implementeren (vaak op een rigide manier) om je beter te laten voelen. Eigenlijk kun je dit deel zien als je bondgenoot, je vriend die alles doet om je beter te maken. Het haalt je letterlijk het huis uit om te gaan wandelen en sleept je mee voor een koffie, want in de zetel blijven hangen is niet de oplossing. Dit deel kan ook erg gefrustreerd raken als al zijn harde werk niet beloond wordt met een concreet resultaat—namelijk dat je je beter of energieker voelt.
‘If you do what you’ve always done, you’ll get what you’ve always got…’
Aan de andere kant is er een stem die eigenlijk niet mee bezig wil zijn. Deze stem zegt: “Het is wat het is.” Ze wil niet langer zoeken naar die éne oplossing, maar wil het gewoon leren aanvaarden. Deze stem moedigt je aan om jezelf niet te forceren, te ontspannen en te genieten. Als het vandaag niet lukt, is er morgen een nieuwe dag. Misschien gaat het dan beter. Voel je je nu te moe voor die wandeling? Rust dan gewoon. Heb vertrouwen in het proces en dat je lichaam weet wat je nodig hebt. “Dit is het,” zegt die stem, “aanvaard dat het zo is voor nu.”
Voor velen voelt het overgeven aan deze laatste stem heel onwennig. Het lijkt al snel alsof je in chaos zult belanden, alsof je onverschillig wordt, alsof het niet meer belangrijk is. Contact met deze stem zorgt vaak snel voor onrust. “De dingen gewoon laten gebeuren? Dat kan toch niet!” denk je dan. “Wat als ik over een jaar nog steeds in de zetel hang en geen stap verder ben?” Dan voel ik mij toch gewoon ‘gelaten’…
Maar het gaat niet om of of… wel om de balans tussen de twee energiepolen van rigide controle aan de ene kant van het spectrum en gelatenheid aan de andere kant. Bij balans kom je in iets als aanvaarding en vertrouwen terecht. Dus stel je eens voor dat jij een homeopathische dosis ‘gelatenheid’ zou innemen, wat zou er dan anders zijn? Wat wordt er dan mogelijk in jouw naarstige zoektocht naar dé oplossing om uit je lijden verlost te geraken… welke mogelijkheden ontstaan er dan, wat ga je dan anders doen…
We zijn geprogrammeerd om lineair te denken: als ik dit doe, dan volgt de oplossing. Maar bij complexe zaken als een burn-out, waar zoveel factoren een rol spelen, ontvouwt de oplossing zich niet door simpelweg bepaalde activiteiten uit te voeren of lineair te denken. De echte transformatie gebeurt door een combinatie van zaken en vragen vertrouwen, open staan, mildheid en aanvaarding van wat is.
Voor Jeroen betekende deze ervaring met zijn twee delen en met de homeopathische dosis ‘gelatenheid’ dat hij het genuanceerder kon zien, dat hij kon zien hoe zijn rationeel deel ervoor zorgde dat hij naar oplossingen zocht, wat op zich goed was, maar dat hij de uitkomst wat meer mocht loslaten en relativeren, dat hij vervolgens niet zo streng moest zijn voor zichzelf. Zorgt deze ervaring ervoor dat hij de dag nadien terug kan gaan werken, nee zeker niet… maar wel dat hij meer en meer echt kan doorvoelen waar de uitdaging tot transformatie zit voor hem en dat hij meer en meer de angst om in transformatie te gaan, kon loslaten en dat is het echte begin van het herstelproces.
Laat het resultaat los van de dingen die je doet om je beter te voelen en geniet van het proces. Maak die wandeling zonder verwachtingen. Doe de ademhalingsoefeningen zonder druk. Het feit dat je deze activiteiten onderneemt, is op zichzelf al waardevol. Je bewuste aandacht voor je ademhaling ís het resultaat. De oefening zelf ís het doel. Het herstel is een proces van vallen en opstaan. Het probleem ontstaat wanneer je focust op een ‘instant’ oplossing voor je burn-out en je dit op een rigide manier onder controle gaat proberen te krijgen. Geniet liever van de reis. Het is een proces, een weg naar iets nieuws dat je nu nog niet kunt voorstellen.
Wil jij dit nu ook echt ervaren wat de homeopathische dosis voor jou kan betekenen. Beluister dan de nieuwe aflevering van de podcast energiek. Doe jij ook alles wat de boekjes je voorschrijven? En blijf je toch vastlopen? Neem contact op voor een vrijblijvend intakegesprek via twiggy@energy-coach.be. Ik begeleid jou graag naar meer energie in werk en leven.
Hoe weet je of klaar bent om terug te keren naar het werk na burn-out? Het is een vraag die niet zomaar te beantwoorden is. Er is geen checklist die je kan afvinken en dan is het klaar. Het is voor ieder individueel verschillend. In deze blog geef ik vier indicaties mee voor jezelf dat de energie meer in balans is, de veerkracht aangesterkt is, en er ruimte is om zaken bij op je bord te nemen. Ik geef je de keerzijde mee bij elk signaal, mn wat is een indicatie dat je er bijgevolg nog niet klaar voor bent. Dit wil niet noodzakelijk zeggen dat je je re-integratie niet kan opstarten, wel dat je alert moet blijven op je grenzen en op de signalen die je lichaam je geeft.
Signaal 1: Fysiek
Wat zegt jouw lichaam? Ben je fysiek hersteld?
Je hebt lange tijd roofbouw gepleegd op je lichaam door het onvoldoende te voeden, te weinig te laten rusten en er te weinig (of soms te extreem als overcompensatie maar waardoor je het in feite nog erger maakte) mee te bewegen. ZELFZORG is een belangrijk aspect in het herstel bij burn-out. Zelfzorg begint bij zorg dragen voor je fysieke lichaam. Het lichaam is je benzine, je motor die zorgt voor de hoeveelheid energie die je nodig hebt om de dagelijkse beslommeringen met de glimlach aan te kunnen.
Hoe is dat vandaag? Hoe goed zorg je voor lichaam? BE REAL about it. Slaap je terug rustig? Is je slaapkwaliteit in orde? Eet je gezond, beweeg je voldoende en rustig (niet extreem)? Hoe goed zijn die routines ingeslepen? Maw hoe snel komen ze onder druk van de dagelijkse realiteit weer in het gedrang omdat ze nog onvoldoende op je prioriteitenlijst staan? Want dat zal de uitdaging zijn, eens je terug aan het werk bent.
Denk je bij het lezen hiervan, dat zit wel goed, ik weet hoe belangrijk dit geweest is voor mijn herstel en ik luister ondertussen echt wel naar de signalen van mijn lichaam en ik rust op tijd of wanneer mijn lichaam ernaar vraagt ZONDER SCHULDGEVOEL… Dan is dit indicatie nr 1 om je re-integratie aan te vatten.
Signaal 2: Mentaal
Toen je uitviel door je burn-out, leek het alsof je hersenen waren uitgevallen. Je kon je moeilijk concentreren. De kleinste taken organiseren, lukte niet meer. Je vergat je afspraken en jouw organisatievermogen was compleet weg. Relativeren of creatieve oplossingen bedenken voor je problemen lukte niet meer. Je zat vast in je stressbrein.
Vandaag begin je terug te plannen en te organiseren. Je hebt weer ideeën voor projecten (privé en/of professioneel) en kan er van genieten om ermee bezig te zijn. Je voelt zelfs dat plannen en organiseren je stress emmer helpt leeg te maken. Het geeft je een doel, energie én zingeving. Eens je terug aan het werk bent, komt hier nog een planning en doelstellingen bovenop. Het gevaar schuilt erin wanneer je stiekem hoopt om je oude zelf ‘die superwoman of superman’, terug te vinden na je burn-out. Het allerbelangrijkste is dat jij nu weet te DOSEREN en balans te houden ipv alle ballen in de lucht te houden. Hoe lukt dit voor jou?
Signaal 3: Emotioneel
Een werkgerelateerde burn-out wordt gekenmerkt door sterke aversie gevoelens tav het werk. Cliënten spreken over braakneigingen wanneer ze nog maar denken aan het werk. Ze voelen zich misselijk wanneer ze voorbij het werk rijden of ervaren grote spanning, angst en paniekgevoelens wanneer ze fysiek moeten langs gaan op het werk. Het spreekt voor zich wanneer deze heftige emoties tot uiting komen via het fysieke lichaam dat je er niet klaar voor bent om terug te keren. Anderzijds duidt dit ook op het traumatische aspect van het uitvallen door burn-out. Voor veel mensen is het moment van uitvallen, zeker wanneer dit tijdens het werk gebeurt (ik stortte in op het werk, ik kon niet meer stoppen met huilen, ik lag op de grond te wenen met mijn collega’s rond mij, ik kreeg niks meer gezegd aan de telefoon en mijn collega’s keken mij aan, etc…), een traumatische ervaring.
Wanneer je nog vastzit in het slachtofferverhaal: het is de schuld van mijn manager, mijn collega, de werkdruk, etc… en je voelt nog fel de frustratie, boosheid, onmacht, verdriet, etc… tav wat er gebeurd is, dan is dit een tegenindicatie om terug te keren. Je moet deze gevoelens beschouwen als een groot ‘DO NOT ENTER’ bord, zelfs wanneer je je fysiek en mentaal fitter voelt. Het betekent dat je nog in een posttraumatische stress gevoel zit en er nog geen volledige posttraumatische groei of heling heeft plaatsgevonden.
Ben jij door het proces van posttraumatische groei gegaan? Heb je geleerd welke patronen er mee voor gezorgd hebben dat je in die situatie bent terecht gekomen en hoe je hier in de toekomst anders mee kan omgaan (want ja, je leidinggevende gaat niet veranderen, de problemen in de organisatie zijn niet miraculeus opgelost, etc…)? Ervaar je meer rust en zelfvertrouwen wanneer je je grenzen aangeeft? Ervaar je terug plezier en ontspanning uit contact met anderen en kijk je ernaar uit om je collega’s terug te zien? Dan is jouw emotionele veerkracht aangesterkt en kan dit een goed signaal zijn om aan je re-integratie te beginnen.
Signaal 4: Spiritueel
Wanneer het idee om terug te keren, helemaal komt vanuit jouw inner gut en niet omdat je denkt dat het moet omwille van de omgeving, dan is dit zowat de belangrijkste indicatie dat je er klaar voor bent. Wat bedoel ik hiermee? Wanneer je met lijf en rede, met gevoel en verstand kan zeggen: ik ben klaar om terug te keren, ik heb er zelfs goesting in.
Niet omdat je tegen jezelf nog aan het zeggen bent: ik zou nu toch wel moeten terugkeren, want thuis blijven zitten is ook niet de oplossing of anders gaat mijn schoonmoeder weer opmerkingen maken bij het volgende bezoek. Wanneer het idee om terug te keren, voortvloeit uit een stem die gevoed wordt door angst en onzekerheden, ben je echt niet klaar.
Wanneer is dat? hoor ik je vragen. Dat voel je, want dan is er een diepere rust die over je heen hangt. Dit betekent niet dat je geen vragen of onzekerheden meer zal hebben, maar wel dat je vanuit je innerlijk kompas voelt dat het ok is voor jou en niet omwille van trachten te voldoen aan de verwachtingen van de omgeving.
Wanneer jij je fysiek, mentaal, emotioneel én spiritueel weer klaar voelt om aan de slag te gaan, dan is het je huisarts die het finale groene licht geeft. Vervolgens start er een nog een wettelijke procedure voor re-integratie. hiervoor neem je best contact op met je werkgever om de vervolgstappen te zetten.
Schrijf je in voor de workshop: terugkeren naar het werk na burn-out.
Check de energy kalender voor nieuwe data.
Merk je dat je er nog niet helemaal klaar voor bent en wil je hiermee individueel aan de slag?
Neem contact op voor een traject op maat en ik begeleid jou graag naar een succesvolle re-integratie in je job.
In deel 1 van de blog ’tot hier en niet verder’, kon je lezen hoe je ‘(on)gezonde grenzen ontwikkelt en waarom het zo belangrijk is om je grenzen aan te geven. In deze blog ga ik dieper in op hoe je concreet een gezonde grens trekt en op een verbindende manier communiceert.
Stap 1 : een gezonde grens trekken, begint met het VOELEN van jouw grens.
En daar wringt het schoentje al. Je voelt het niet eens omdat je al heel lang geleden hebt geleerd om maar niet te voelen, je aan te passen, jezelf weg te cijferen. Je hebt dus opnieuw ZELFBEWUSTZIJN te ontwikkelen. Terug contact leren maken wat jou energie geeft, wat belangrijk is voor jou. Welke waarden zijn belangrijk in je leven en hoe wil je hiernaar leven? Het betekent zelfliefde en zelfcompassie ontwikkelen om hiervoor te kiezen en nee te zeggen tegen een verzoek van buitenaf. Een verzoek wat niet (meer) bij je past.
Een tweede belangrijke manier om meer ZELFBEWUSTZIJN te ontwikkelen, is terug contact te maken met je fysieke lichaam en te leren voelen wat daar te voelen is. Wanneer iemand over je grenzen gaat, voel je dit ergens in je lijf: je verstijft, je krijgt een krop in de keel, je voelt het kolken vanbinnen, je darmen beginnen te borrelen… JOUW LICHAAM REAGEERT. Wat er gebeurd of gezegd geweest is, blijft op jou plakken. Je blijft erover piekeren en in je hoofd houd je allerlei conversaties met jezelf over wat er gebeurd is.
✏️ Pak pen en papier en schrijf hierover gedurende 10 minuten: Wat precies heeft jou geraakt? Wat doet dit met jou? Welk gevoel heb je hierbij? Waar heb je echt behoefte aan? Wat zou je willen zeggen, etc… op die manier word je je meer en meer bewust van waar nu precies jouw grens ligt en wanneer die geraakt wordt.
Stap 2 : communiceer jouw grens op een verbindende manier, zonder verwijten naar de ander
Ook al lukt het jou misschien niet op het moment zelf, je mag er altijd later op terug komen en alsnog aangeven waarmee je zit. Zeker in het begin, heb je eerst voor jezelf klaarheid te brengen in wat er nu precies in jou is omgegaan en waar je behoefte aan hebt.
Heb je hier helderheid over, communiceer jouw grens volgens de volgende vier stappen:
Ik voeg er graag een vijfde stap aan toe, die niet echt een aparte stap is, maar meer de energie waarmee je jouw grens communiceert en dat is :
👉 Bijv: je vriend klaagt steen en been over zijn werk, maar doet er niks aan en jij hebt het helemaal gehad hiermee want het verhindert om te genieten van een ontspannen moment met je beste vriend. Zeg dan: lieve vriend, je weet dat ik je doodgraag zie, maar we praten nu een uur over jouw problemen op het werk en het advies dat ik jou geef, lijkt niet aan te komen. Ik voel mij hier een beetje machteloos in en waar ik behoefte aan heb, is ontspanning na een drukke werkweek samen met jou, mijn dierbare vriend. Ik zou het heel erg waarderen als we het onderwerp nu kunnen veranderen en over positieve zaken kunnen praten, want die zijn er ongetwijfeld ook.
Je geeft je grens aan, je zegt wat je wel en niet meer wilt en je uit tegelijkertijd je appreciatie voor de vriendschap. Als je vriend dit niet kan horen, is het misschien tijd om een nog grotere grens te trekken en afstand te houden.
Stap 3 : herhaal jouw grens
Wellicht moeten mensen wennen aan de nieuwe jij, dus je zal jouw grenzen moeten herhalen. Dat is geen kwestie van kwade wil van de ander. Jouw grens is jouw verantwoordelijkheid, daar moet de ander niet voor zorgen. Regelmatig heb ik het gesprek met cliënten dat ze verwachten dat éénmaal je het gezegd hebt, de ander het wel zal begrepen hebben. Ze geraken teleurgesteld in de reactie van de ander: ‘dan trek ik eens een grens en dan reageert hij zo’. Je kan niet verwachten dat er automatisch een positieve en begripvolle reactie van de ander tegenover staat. Als men gewoon is van jou dat jij altijd ja knikt en nu zeg je nee, dan is het even schrikken en sommigen gaan het ook echt niet leuk vinden. Gaandeweg als jij die spanning leert verdragen en jouw grens gaat herhalen, ga je merken dat na verloop van tijd jouw omgeving dit wel ok gaat vinden en zelfs naar jou opkijkt omdat jij er zo goed in slaagt om je grens te trekken.
Blijft de ander hardnekkig over jouw grenzen gaan, mag jouw grens ook zijn om uit de relatie (vriendschappelijk of ander) te stappen.
Dit was het, tot hier en niet verder, over gezonde grenzen trekken!
Vind jij het lastig om een gezonde grens te trekken, voelt dit erg beangstigend? Ben je bang om anderen teleur te stellen en zorgt dit er keer op keer voor dat jij je laat meeslepen in iets wat je eigenlijk niet wilt? Of voel je een muur om je heen staan die je verhindert om echte verbinding te maken met anderen?
Neem contact op! Samen gaan we op weg om stap voor stap bewust te worden van jouw grens en hoe je deze op een verbindende manier kunt communiceren.
“Ik wil niet langer over mijn grenzen laten gaan, zei hij. Ik ben altijd zo met de omgeving bezig dat ik niet bij mezelf geraak. Wanneer mensen over mijn grenzen gaan, heb ik het niet eens door. Ik voel mijn grenzen niet. Wanneer ik opkom voor wat ik wil, voel ik mij enorm schuldig. Opkomen voor mezelf, betekent dat dit ten koste gaat van de ander en dat vind ik heel moeilijk. In relaties met anderen is het all the way, dan vertel ik mijn hele leven of ik trek een muur op en houd afstand… Ik wil beter kunnen aanvoelen bij wie ik mij kwetsbaar kan opstellen en bij wie niet ipv telkens opnieuw teleurgesteld te worden. Wat ik wil kunnen zeggen tegen iemand is: tot hier en niet verder… zonder me schuldig te voelen…”
Het thema grenzen is een veel voorkomend thema bij cliënten. In deze blog neem ik je mee in hoe iemand (on)gezonde grenzen ontwikkelt. Welke mechanismen hier aan ten grondslag liggen en waarom het zo belangrijk is om een gezonde grens te trekken. In deel 2 van ‘tot hier en niet verder’, vertel ik je hoe je een gezonde grens trekt en communiceert op een verbindende manier. In de vierde summer episode van de podcast Energiek, kan je geheel nog eens beluisteren: tot hier en niet verder, over gezonde grenzen.
Als baby word je geboren als een spons. Als baby heb je geen grenzen, je hangt volledig af van anderen om te overleven. Je komt met een behoefte tot verbinding op de wereld. Je hebt VERBINDING nodig om te kunnen overleven. Daarnaast ontwikkel je de behoefte aan AUTONOMIE, om je eigen IK te kunnen zijn.
Het groeien in die eigen autonomie betekent in sommige situaties een bedreiging voor de verbinding.
Maw, wanneer het kind in zijn volle autonomie gaat staan, wordt het afgewezen door de ouders. De verbinding wordt verbroken. Dit gebeurt met de beste intenties: de ouders willen het kind veilig houden, weg van gevaar of omdat ze in hun opvoeding bepaalde overtuigingen hanteren en weinig ruimte laten voor andere zienswijzen. En soms, in uitzonderlijke situaties is er helemaal geen ruimte voor de eigen autonomie omdat één of beide ouders kampt met een psychische kwetsbaarheid, zoals depressie, borderline, narcisme, etc… Het kind leert onbewust dat het niet veilig is om zichzelf te zijn of dat er iets mis is met hem. Het kind gaat vervolgens heel erg zijn best doen, de eigen behoeften opzij zetten en meer en meer zorgen voor de ouders om toch maar verbinding te kunnen houden en zich erkend, geliefd, gewaardeerd, etc… te voelen. Die strategie kan leiden tot de ontwikkeling van een grote people pleaser. Eigen grenzen worden bijgevolg niet meer gevoeld. Of het kind trekt een muur op en laat niemand meer toe.
Heb je als kind de boodschap meegekregen dat het veilig is om jezelf te zijn, je eigen autonomie en je eigen authenticiteit te onderzoeken, dan is de kans groot dat je makkelijker een gezonde grens kan aangeven. Reageerden je ouders boos, teleurgesteld of werd je afgewezen, dan heb je als kind de boodschap meegekregen dat het onveilig is om voor jezelf op te komen. Voor iemand die is opgegroeid in een toxische gezinssituatie kan de angst voor het trekken van een gezonde grens zelfs aanvoelen als een doodsangst: ze hebben het gevoel dat ze van de wereld zullen gevaagd worden wanneer ze opkomen voor zichzelf. Alsof ze op zichzelf geen bestaansrecht hebben, er niet mogen zijn. Ze ontlenen hun bestaansrecht als het ware aan het pleasen van anderen.
Zowel in persoonlijke als in professionele relaties is het belangrijk om gezonde grenzen te stellen. Voor jezelf én voor de ander. Zonder die duidelijke grenzen weet jouw omgeving niet waar ze aan toe zijn bij jou. Voor jezelf leidt dit al snel tot teleurstelling, frustratie of onmacht.
Het stellen van een grens, is een dienst die je aan jezelf en aan je omgeving levert: door duidelijk te zijn in hoe je wilt dat anderen jou behandelen, kan je een gezonde relatie met iemand opbouwen en komen tot een diepgaande en authentieke VERBINDING ipv in een BINDINGSPATROON vast te komen zitten (bijv. ik ben het maar waard om graag gezien te worden wanneer ik mezelf en mijn behoeften wegcijfer).
Dit vraagt enige vorm van moed. Het vraagt zelfliefde en zelfcompassie om aan te geven wat werkt voor jou en wat niet. Dit houdt het risico in dat de andere zich teleurgesteld, boos of verdrietig voelt. Leren om niet de verantwoordelijkheid over te nemen over de reactie van de andere, is dé uitdaging. Mensen die gezonde grenzen kunnen aangeven, weten waar ze voor staan en durven hier ook voor te gaan staan, met respect voor de reactie van de ander hierop, zonder hierover de verantwoordelijkheid over te nemen of zich schuldig te voelen.
Klaar om met het trekken van gezonde grenzen aan de slag te gaan?
Lees in deel 2 van ‘tot hier en niet verder hoe je een gezonde grens trekt en communiceert (link naar deel 2 vd blog)
Loop jij nog vast in je schuldgevoel? Voel je je erg angstig wanneer je nog maar denkt aan opkomen voor jezelf tegenover een collega, leidinggevende, partner, vriend, etc… Neem contact op!
Samen gaan we op weg om duidelijk te maken waar jouw grens ligt en hoe je die kan communiceren zonder schuldgevoel.
De vakantie komt eraan, een periode waarin de aanvragen voor coaching toenemen. Waarom? Omdat we volhouden tot aan de volgende vakantie en dan zal het beter gaan… Maar dan gebeurt het, je haalt het net niet. De dokter schrijft je thuis met een burn-out… en nu wil je dit zo snel mogelijk opgelost zien en je vraagt je af wat je er kan aan doen om dit te fixen. Je belt mij op en je vraagt een afspraak: zo snel mogelijk. En dan de ontgoocheling, ik kan je niet op je wenken bedienen, want ik ben met vakantie. Dat ik vakantie heb, en ja ik neem vier weken vakantie, willen ze niet horen… is die gek? Vier weken vakantie, wie kan zich dat permitteren…? Het is hun stressbrein dat spreekt, dat geen tegenslag meer kan dragen… elke kleine tegenvaller is er teveel aan.
Wanneer je tegen een burn-out aanloopt of er middenin zit, loop je vast in je stressbrein. Je kan niet meer relativeren, afstand nemen of tot creatieve oplossingen komen en je bevindt je in een continue staat van spanning.
Hoe je een stressbrein ontwikkelt, wat het precies is, de impact ervan op je fysieke, mentale en emotionele welzijn en hoe je eruit geraakt, ontdek je in de eerste summer episode van de podcast ‘energiek’ en kan je lezen in deze blog.
Stress is van oorsprong positief. Het zorgt ervoor dat we in beweging komen, dat we onze doelen realiseren, dat we een tand bijsteken om een deadline te halen. Daar is niks mis mee. Het zorgt voor evolutie, innovatie, vooruitgang en resultaten. Stress wordt maar negatief, wanneer we er niet meer in slagen om onszelf af te schakelen of rust te nemen. Je gaat maar door, begint maaltijden over te slaan, je begint slechter te slapen en meer te piekeren, je krijgt een kort lontje en je spreekt niet meer af met vrienden en familie want zelfs dit wordt een opgave.
Zolang er balans is en je de stress pieken afwisselt met voldoende rustmomenten, is er niks aan de hand en spreken we van een gezonde portie stress die bij het leven hoort.
Gezonde stress houdt onze hersenen vitaal en sterk. Gezonde stress is kort en krachtig, er komt adrenaline en cortisol vrij en het lichaam wordt klaargemaakt om de uitdaging aan te pakken. Je krijgt een verhoogde hartslag, je pupillen verwijden, je ademhaling wordt korter en sneller, je begint te transpireren. Je lichaam maakt zich klaar om te VECHTEN, VLUCHTEN OF TE BEVRIEZEN. Dit oeroude instinct, ook het reptielenbrein genoemd, heeft maar één missie en dat is overleven. Het effect van deze kortstondige stressreactie is verslavend: het geeft een ‘Yes, I did it gevoel’ waardoor je zelfvertrouwen een boost krijgt. Je ervaart voldoening over hetgeen je bereikt hebt.
Onderzoek toont aan dat chronische stress leidt tot inkrimping van het brein. Je wordt er letterlijk dommer van.
Waar we in onze huidige samenleving te weinig rekening mee houden, is om na de spanningspiek tot rust te komen. Cortisol heeft naast het energie mobiliserend effect, een sterk toxisch effect als het chronisch aanwezig is. Het maakt je letterlijk ziek en we voelen dit in ons lichaam: hoofdpijn, nek- en schouderklachten, maag- en darmproblemen. We zijn meesters in het negeren van die lichamelijke signalen en we zetten door: ‘Doe niet zo flauw’, zeggen we tegen onszelf. Ons lichaam heeft na de stresspiek behoefte aan herstel. Onder druk van de ratrace slaan we het rusten over, staat de boog continu gespannen en staan we 24u/24u ‘aan’. Doelloos scrollen op je telefoon, wordt door je hersenen nog steeds gezien als werken. Of stress nu veroorzaakt wordt door een reële gebeurtenis (in de file staan, een verkeerde opmerking van je leidinggevende, de werkdruk, etc… ) of door het piekeren over een situatie, maakt niet uit. Het effect is hetzelfde. De gaspedaal blijft ingedrukt. Je blijft doorgaan ook al is de energie op. Kleine slechte gewoontes sluipen er zachtjes in en je houdt vol, want nog even en dan zal het rustiger worden.
Hoe meer stress, hoe rigider je gaat denken. Je blijft als het ware hangen in je reptielenbrein, waarbij er storingen komen op de verbinding met je neocortex, je rationele brein wat ervoor zorgt dat je kan relatieveren, plannen en creatieve oplossingen kan bedenken. Je bent niet meer in staat om andere perspectieven of standpunten te onderzoeken. Flexibiliteit in je denken, neemt af: het is zo en je slaagt er niet meer in om een ander perspectief aan te nemen. Dit is ook de reden waarom mensen die tegen een burn-out aanlopen er vaak zelf niet uit geraken en vast komen te zitten. Hen erop wijzen, helpt niet. Dit wordt vanuit het reptielenbrein geïnterpreteerd als alweer een bedreiging’, een ‘aanval’ waartegen ze moeten vechten of van wegvluchten. Ze voelen zich onbegrepen en zien niet in hoe anderen zo rustig kunnen blijven onder de gegeven omstandigheden. Bewuste keuzes maken, lukt niet meer en ze komen vast te zitten in angst en onzekerheid. Dit kan evolueren in regelrechte paniekaanvallen of paranoia gedachten.
Dé vraag die ik meestal krijg van iemand die vastzit in zijn stressbrein, is: Wat kan ik DOEN om er zo snel mogelijk uit te geraken… Geef mij opdrachten, huiswerk, een lijstje wat ik kan afwerken om eruit te geraken. Ik zie de angst in hun ogen en het afgrijzen wanneer ik hen de twee sleutels tot herstel meegeef:
Het belangrijkste en tevens het moeilijkste voor iemand die vastzit in zijn stressbrein, is rust nemen, NIKS DOEN. Want heel het lichaam staat stijf van de spanning. Het patroon actie nemen, is het meest gekende patroon wat ook steeds resultaat heeft opgeleverd, dus dat werkt. Niks doen, is voor ‘lazy bastards’ en rusten wil zeggen dat ik het niet aankan, en daar zit weer heel veel schaamte op en vaak een schuldgevoel.
Een schuldgevoel naar:
Hoe hard dit ook tegen hun natuur is, is dit the only way out. Door rust te nemen, te ademen, te gaan wandelen, in de natuur te vertoeven, kan de verbinding met de neocortex hersteld worden en kan er terug perspectief, relativering en creativiteit ontstaan.
De volgende stap, is bewust worden van de onderliggende drijfveren die dit automatische gedrag, sturen. Ik maak de vergelijking met stoppen met roken: ik zeg wel dat ik wil stoppen met roken, maar voor ik het weet, heb ik een sigaret vast en dit heeft niet altijd en alleen te maken met de lichamelijke behoefte aan nicotine. Hier is een belangrijke andere drijfveer aan verbonden: het geeft me een momentje rust, een momentje me-time, of geeft sociaal contact, etc… Maw, jouw automatische reactie wordt gestuurd door een onderliggende behoefte: anderen pleasen, perfectionisme, het vermijden van teleurstelling of confrontatie, een te groot verantwoordelijkheidsgevoel, etc…. Deze oude gewoonten zitten diep ingebakken waardoor het moeilijk is te zien dat er andere reacties mogelijk zijn op de situatie die stress veroorzaakt.
Deze automatische gedragspatronen zijn copingmechanismen die al heel vroeg in het leven ontstaan zijn en die vaak ook echte sterktes zijn geworden. Ze hebben hen gebracht waar ze nu staan, waardoor het loslaten van deze patronen ook beangstigend kan zijn.
Hoe lastig en onmogelijk het ook lijkt te zijn, verandering en meer rust is mogelijk waardoor je uit je stressbrein geraakt en stresserende situaties terug met een frisse blik kan aanpakken.
Louise is dan ook een echte ‘go-getter’. Geef haar een opdracht waar ze kan achterstaan, waar ze een intellectuele uitdaging aan heeft en ze is vertrokken, ze gaat er voor. Ze vaart daarbij haar eigen koers, ze weet wat ze wil. Ze heeft de meeste ervaring binnen het team die ze goed kan inzetten in de extra projecten die haar worden gegeven. Ze krijgt hiervoor de nodige erkenning en waardering van haar directeuren. Ze weten: ‘she gets the job done’ en dit appelleert op haar verantwoordelijkheidszin, haar idee over zichzelf dat ze het ook allemaal kan dragen. Dit beeld over zichzelf werd gecreëerd tijdens haar jeugd. Ze was de tweede oudste van 7 kinderen en zij was als een tweede mama, chauffeur, vertrouwenspersoon voor alle jongere kinderen. Hiermee wou ze vooral haar ouders ontlasten. Ze hield het huishouden mee draaiende en dat vond ze ook leuk. Ze bracht de youngsters naar het voetbal, volleybal of andere activiteiten. Ze deed dat wel even, geen probleem.
Die gedachte is nog steeds een drijfkracht, ik pak het er wel even bij, no problem, het is zo gebeurd. Daarom doet ze ook alles liever zelf, dan is het ook zo gebeurd, dat is het meest efficiënt. Dat ze hiermee het team in aangeleerde hulpeloosheid houdt, krijgt ze meer en meer door. Maar ze vindt het ook leuk om al die ballen in de lucht te houden en hierbij ook waardering en erkenning te krijgen van haar omgeving. Alleen op het thuisfront leidde dit wel eens tot spanningen met haar partner wanneer ze nog maar eens om 20u aan een online vergadering begon en ze niet mee de kinderen in bed kon steken. Ook bij haarzelf begon het meer en meer te wringen. Dit kon toch niet de bedoeling zijn. Het leuke ging er stilaan af of het woog in elk geval niet meer op tegen de inspanningen die ze er moest voor leveren en de opofferingen die ze ervoor moest doen. Haar harde werk begon meer en meer aan haar te knagen.
Afgelopen zomer heeft ze de impact van het drukke schooljaar op haar lichaam gevoeld. Haar lichaam was uitgerust na twee maanden vakantie. Ze voelde dat dit ‘normaal’ zou moeten zijn, zelfs wanneer ze aan het werk is: “ik zou me niet continu oververmoeid moeten voelen.” Ze had tijdens de zomervakantie het sporten terug opgepakt en dat deed haar heel veel deugd. Ze was fysiek uitgerust, maar ze keek op tegen terugkeren naar het werk:
“Ik ben twee maanden continu bij de kinderen geweest en heb geen moment voor mezelf gehad. Ik merk dat de kinderen niet graag naar de opvang gaan, dus heb ik ze meestal bij mij gehouden. Ondanks dat ik fysiek uitgerust ben, ben ik nog steeds mentaal leeg. Het lijkt alsof mijn vakantie nog moet beginnen en het nieuwe schooljaar staat terug voor de deur. Ik voel nu al dat als ik niet oplet, ik terug op die sneltrein terecht kom en dan ben ik weer vertrokken voor een vermoeiend jaar. Ik wil echt meer work-life balans gedurende heel het schooljaar en niet alleen tijdens de vakantie.”
1. Haar plek in het systeem
Het probleem begint met haar plek binnen het schoolsysteem. Het is een basisbehoefte van elke mens om zijn plek in het systeem te kennen. Haar rol is onduidelijk en wanneer je rol onduidelijk is, leidt dit tot frustratie en ongenoegen. Ze heeft een formele rol als leerlingenbegeleider. Daarnaast is ze aangeduid als trekker van de beleidscel gedrag en zorg. Binnen het team leerlingbegeleiders neemt ze bijgevolg de positie van ‘leider’ in, zonder het formele mandaat van leidinggevende. De collega’s stellen haar de meest operationele vragen, waar zij een beslissing over moet nemen. Op die manier wordt ze meer en meer belast met taken die haar geen energie geven, alleen maar energie kosten. Hierdoor komt ‘geven en nemen’ ook in disbalans. Een volgende aanleiding voor meer stress op het werk.
2. balans in geven en nemen
Louise doet deze coördinatie bovenop haar fulltime job als leerlingbegeleider. Er wordt geen tijd voorzien, noch krijgt ze een financiële waardering voor de extra inspanningen. De leerlingenbegeleiders komen uit verschillende campussen die eilandjes vormen binnen het team leerlingenbegeleiders. Zij investeert veel tijd en energie om er een groter team van te maken die gaan voor één visie, maar omdat het formele leiderschapsmandaat niet bij haar ligt, stroomt de energie vaak gewoon weg zonder duurzaam resultaat. Zij krijgt hiervoor de nodige schouderklopjes van haar directeuren, waar ze uiteraard heel dankbaar voor is. Maar ze voelt dat dit niet langer voldoende compensatie is voor de geleverde inspanningen.
3. Erbij horen
Iedereen wil erbij horen en psychologische veiligheid ervaren in het systeem waartoe men behoort. Via een tafelopstelling kwamen we erachter dat het voor haar niet duidelijk is bij welk team zij echt hoort. Door haar unieke positie als vertrouwelinge van haar campus directeuren en door een verantwoordelijkheid op te nemen die formeel bij de rol van de campus directeur hoort, stijgt ze op in de hiërarchie (vergelijkbaar met de rol die ze opnam in haar gezin van herkomst). In de realiteit staat op ze op gelijk niveau met haar collega leerlingbegeleiders, waar ze ook het liefst wil bij horen. Dit geeft spanningen en onduidelijkheid, waardoor er energie verloren gaat.
De onduidelijkheid in haar rol, haar echte plek in het systeem, de disbalans in geven en nemen en de onveiligheid van ‘nergens’ echt bij te horen, zorgen ervoor dat ze in stress zit tijdens het schooljaar. Of anders gezegd, door duidelijkheid te creëren in haar rol en het bijbehorend mandaat, kan ‘geven en nemen’ terug in balans komen en wordt ook duidelijk tot welk team ze behoort. Hierdoor kan ze haar stress level verminderen en kan de energie terug stromen.
4. Bestemming work-life balans
Hiervoor heeft ze het gesprek te voeren met haar directeuren. Het gesprek over wat ze wilt en niet meer wilt. Dit voelt oncomfortabel, want haar ‘magische beweging’ is om het allemaal wel even te regelen, om alle ballen in de lucht te houden en meer verantwoordelijkheid naar zich toe te trekken dan formeel bij haar rol hoort. Zo kennen ze haar ook en haar omgeving gaat het vreemd vinden als ze een andere Louise te zien krijgen. Dit schrikt haar wel wat af. Maar ze voelt als ze de moed kan opbrengen om dit gesprek ten gronde te voeren en vast te houden aan wat zij wilt, ze het schooljaar goed kan inzetten en ze haar work-life balans beter zal kunnen behouden, waardoor ze zelf veel gelukkiger gaat zijn en ook haar gezin.
Voel jij je na de vakantie ook niet uitgerust of zijn de batterijen ondertussen weer bijna leeg na enkele weken terug aan de slag te zijn? Neem contact op! Ik begeleid jou graag naar meer energie in je werk en in je leven.