Als leider heb je te maken met heel wat uitdagingen en vraagstukken die je dagelijkse werk beïnvloeden. In het boek ‘leiden zonder lijden’ behandel ik in hoofdstuk 5, vijf uitdagingen waarvoor je als leider een volle energietank dient te hebben: je plek als leider innemen, een energiek team vormen, medewerkers doorheen verandering loodsen zonder het engagement te verliezen, positieve relationele energie blijven uitstralen en ook energiek zijn op het thuisfront.
In deze drie blogs duiken we dieper in op enkele thema’s en dilemma’s die veel leiders ervaren, maar die niet heel uitgebreid in het boek zijn behandeld. Bij het schrijven van mijn boek besloot ik mijn nieuwsbrief lezers en volgers op social media te betrekken. Ik stelde twee vragen: wat is jouw grootste uitdaging als leider en wat wil je zeker behandeld zien in het boek. Een van de veelvoorkomende uitdagingen die ik ontving, was het vinden van de juiste balans tussen krachtig leiderschap en het tonen van kwetsbaarheid.

Kwetsbaar vs Energiek Leiderschap

De plek van de leider de eerste plek. Vanuit jouw gezin van herkomst kan dit net wel of net niet jouw favoriete plek zijn. Je bent de eerstgeborene, dan is deze plek jou vertrouwd of je bent de vierde in rij, waardoor het al moeilijker is om die eerste plek in te nemen. De leider heeft een andere positie dan zijn medewerkers: Een hogere plek met meer verantwoordelijkheden. De leider staat alleen en in die zin kan het een eenzame positie zijn. Vanuit deze plek kan de leider er niet bijhoren zoals de andere team leden. De leider moet zijn lidmaatschap gaan organiseren bij zijn peers, niet bij zijn teamleden. Veel leiders worstelen met het innemen van deze unieke positie en gaan bewegen richting tussen de medewerkers staan ipv erboven te staan. Hierdoor komt de leiderschapsplek leeg te staan en gaan anderen deze invullen. Dit creëert verwarring en conflict.

In welke contexten kan je je kwetsbaar opstellen zonder afgestraft te worden?

Het tonen van kwetsbaarheid houdt altijd het risico in van afwijzing en pijn. Het geeft anderen de mogelijkheid om je zwakke punten te zien en te beoordelen. Het kan moeilijk zijn om te verdragen, vooral in omgevingen waar kwetsbaarheid niet wordt gewaardeerd. Toch is het paradoxaal genoeg juist in deze contexten dat kwetsbaarheid het meest nodig is. Het is als een kind dat zich moeilijk gedraagt, niet omdat het kind moeilijk is, maar omdat het kind het moeilijk heeft. Hoe sterker het pantser, hoe dieper de kwetsbaarheid en hoe groter het verlangen om die kwetsbaarheid juist te mogen tonen. Dus juist in deze situaties is het van belang de kwetsbaarheid toe te laten en te omarmen. Maar dit vraagt moed van jou als individuele leider.

Om kwetsbaarheid te kunnen tonen als leider, is het essentieel om de moed te hebben om alleen te staan en voor je eigen waarden en overtuigingen op te komen. Het kan een uitdaging zijn, omdat er vaak ongeschreven regels gelden binnen teams en organisaties waar leiders zich aan moeten houden om erbij te horen. In mijn persoonlijke reis van lijden naar leiden, het laatste hoofdstuk uit het boek, kan je lezen hoe ik als HR-manager bij Philips, heel lang heb gedacht dat ik mijn empathie als HR manager moest uitschakelen om carrière te kunnen maken. Ik worstelde jarenlang met het proberen te voldoen aan deze ongeschreven regel, maar het bracht me alleen maar verder van mezelf weg. Pas toen ik mijn empathie als een kracht begon te omarmen, merkte ik dat ik effectiever werd in mijn rol. Ik kon mensen beter betrekken bij besluitvorming en veranderingen. Gelukkig had ik ook een leidinggevende die me steunde in deze ontwikkeling.

Het is dus belangrijk om te onderzoeken welke ongeschreven regels heersen binnen jouw bedrijf of jouw team. Wordt kwetsbaarheid aangemoedigd of juist afgestraft? Kun je je gevoelens tonen op het werk? Is er ruimte voor de persoon achter de rol, of wordt daar weinig aandacht aan besteed? Als individuele leider kun je ervoor kiezen om hier anders mee om te gaan, maar dit brengt risico’s met zich mee, zoals uitsluiting, onbegrip of meewarige blikken. Toch is het belangrijk om je diepste overtuigingen te volgen en te durven staan voor wie je bent.

Hoewel het tonen van kwetsbaarheid in leiderschap risico’s met zich meebrengt, is het essentieel voor effectief leiderschap. Het vraagt om moed, autonomie en de bereidheid om kwetsbaarheid te omarmen, zelfs in omgevingen waar dit niet gebruikelijk is. De vraag is echter: wat zijn jouw diepste overtuigingen en durf je daarvoor te staan? Wat krijg je terug, misschien niet direct, maar wel op de lange termijn, als je kiest voor jouw kwetsbaarheid? Durf je deze waarden uit te stralen en dit effect in jouw omgeving te verspreiden? Of blijf je je conformeren aan waarden die niet bij jou passen, waardoor je energie verliest en uiteindelijk het gevoel hebt jezelf opgegeven te hebben?

Tot slot, “a bad system beats a good person every time”. Soms is het dus ook oké om de context te verlaten als je helemaal alleen staat en geen aansluiting kunt vinden. Je hoeft niet altijd door te zetten. Je mag ook mild zijn voor jezelf en zeggen dat dit niet de juiste context voor jou is. Je hoeft niet de redder te zijn.

Hoe kan je de juiste balans vinden tussen sterk en kwetsbaar leiderschap?

Hoe vind je de juiste balans tussen sterk en kwetsbaar leiderschap? Kwetsbaar leiderschap wordt vaak als ‘zwak’ gezien binnen de leiderschapsgemeenschap, waar de ongeschreven regel is dat je in een professionele context je gevoelens opzij zet en je sterk voordoet. Echter, voor mij is zwak het andere uiteinde van het spectrum. Om de juiste balans te vinden, kan het nuttig zijn om eerst het evenwicht naar beide richtingen te laten overhellen, om vervolgens in het midden bij kwetsbaar leiderschap uit te komen.

Sterk leiderschap

Sterk leiderschap begint met kracht: Sterk leiderschap wordt vaak geassocieerd met kracht, vastberadenheid en volharding. Sterke leiders zijn doortastend, vol zelfvertrouwen en tonen moed bij het aangaan van uitdagingen en het nemen van beslissingen. Zij hebben een duidelijk visie, inspireren anderen om deze te volgen en nemen verantwoordelijkheid voor hun acties. Sterke leiders zijn ook in staat om snel beslissingen te nemen, anderen te motiveren en richting te geven, wat cruciaal is in crisissituaties.

In hoofdstuk vijf bespreek ik de eerste belangrijke uitdaging als leider: het innemen van je plek als leider. Dit houdt in dat je de moed moet hebben om beslissingen te nemen vanuit je positiemachte, ondanks externe weerstand. Dit vraagt een vorm van sterk leiderschap.

Echter, als je alleen de kwaliteiten vertoont die geassocieerd worden met sterk leiderschap, loop je het risico om een dictatoriale en onwrikbare leider te worden. Dit type leiderschap laat weinig ruimte voor input van anderen en mist openheid voor feedback. Het resultaat is dat medewerkers zich inhouden en aanpassen, wat niet het beste uit hen haalt. De negatieve effecten hiervan zijn uitputting als leider doordat je te veel zelf doet, te weinig delegeert en te weinig hulp vraagt.

De paradox van sterk leiderschap is dat voortdurend de sterke leider spelen kan leiden tot zwak leiderschap. Mensen haken af, zijn niet bereid om voor jou als leider door het vuur te gaan, en dit kan juist leiden tot datgene waar een sterke leider zo bang voor is: falen en het niet behalen van successen. In die zin betekent sterk leiderschap ook dat je je kwetsbaar moet durven opstellen wanneer het nodig is.

Zwak leiderschap

Sterk leiderschap begint met kracht: Sterk leiderschap wordt vaak geassocieerd met kracht, vastberadenheid en volharding. Sterke leiders zijn doortastend, vol zelfvertrouwen en tonen moed bij het aangaan van uitdagingen en het nemen van beslissingen. Zij hebben een duidelijk visie, inspireren anderen om deze te volgen en nemen verantwoordelijkheid voor hun acties. Sterke leiders zijn ook in staat om snel beslissingen te nemen, anderen te motiveren en richting te geven, wat cruciaal is in crisissituaties.

In hoofdstuk vijf bespreek ik de eerste belangrijke uitdaging als leider: het innemen van je plek als leider. Dit houdt in dat je de moed moet hebben om beslissingen te nemen vanuit je positiemachte, ondanks externe weerstand. Dit vraagt een vorm van sterk leiderschap.

Echter, als je alleen de kwaliteiten vertoont die geassocieerd worden met sterk leiderschap, loop je het risico om een dictatoriale en onwrikbare leider te worden. Dit type leiderschap laat weinig ruimte voor input van anderen en mist openheid voor feedback. Het resultaat is dat medewerkers zich inhouden en aanpassen, wat niet het beste uit hen haalt. De negatieve effecten hiervan zijn uitputting als leider doordat je te veel zelf doet, te weinig delegeert en te weinig hulp vraagt.

De paradox van sterk leiderschap is dat voortdurend de sterke leider spelen kan leiden tot zwak leiderschap. Mensen haken af, zijn niet bereid om voor jou als leider door het vuur te gaan, en dit kan juist leiden tot datgene waar een sterke leider zo bang voor is: falen en het niet behalen van successen. In die zin betekent sterk leiderschap ook dat je je kwetsbaar moet durven opstellen wanneer het nodig is.

Hoe weet je of je de balans van kwetsbaar leiderschap aan het bewaken bent?

Kwetsbaar leiderschap betekent dus bewust zijn van je eigen valkuilen en tekortkomingen zonder je erdoor te laten overweldigen of ermee samen te vallen. Het houdt in dat je je bewust bent van het feit dat je kracht ook een kwetsbaarheid beschermt, en dat dit ook in je professionele context aanwezig is.

Maar hoe weet weet je of je deze balans aan het bewaken bent? Voor mij gaat het altijd om het energie-effect: het effect op jezelf, je team, je omgeving en je gezin. Wat gebeurt er met jouw energie en die van je team of je gezin? Het effect is jouw belangrijkste signaal, jouw kanarie in de kolenmijn. Krijg je energie of lekt deze weg? Is jouw team nog betrokken of hebben ze afgehaakt? Krijg je nog feedback of is het stil geworden? Dus, kijk altijd naar het effect. Wat zie, hoor, voel je bij jezelf en je omgeving? Is dit het effect dat je voor ogen had? Durf dit te benoemen om ervan te leren. De dingen benoemen zoals ze zijn, met het risico op afwijzing of confronterende gesprekken, is de de eerste stap in het uiten van je kwetsbaarheid.

Zonder energie geen kwetsbaar leiderschap

Tot slot, denk ik dat het belangrijk is om je energie te bewaken in dit proces. Bekijk zorgvuldig wie het verdient om jouw kwetsbaarheid te zien. Kwetsbaarheid vereist wederzijds vertrouwen – ik toon iets kwetsbaars van mij en nodig jou uit om hetzelfde te doen. Door deze kwetsbaarheid te delen, ontstaat er echte verbinding.

Voor sommige mensen is dit soort verbinding echter onveilig of onmogelijk. Dit is helemaal ok. Ze blijven zich verschuilen achter hun sterke kant, het masker, het pantser omdat het voor hen veiliger is. Vroeger zou ik mijn kwetsbaarheid aan iedereen hebben getoond, maar nu ben ik er selectiever in. Ik wil dat degenen die mijn kwetsbaarheid zien, hiermee kunnen omgaan en het als een veilige omgeving kunnen bieden.

Zelfliefde en zelfrespect betekenen dat je je kwetsbaarheid niet zomaar blootgeeft. Het is zelf verantwoordelijkheid nemen voor de zorg van je (gekwetste) kindstukken ipv te verlangen dat anderen die voor jou doen.

Maar heb ook de moed om de eerste stap te zetten, of dit nu in je relatie thuis of op het werk is. Durf de eerste stap te zetten om die kwetsbaarheid te tonen vanuit jouw eigen gevoel en behoefte, zonder verwijten naar de ander. Ik ben er zeker van dat het effect aan de andere kant ook een beetje ontdooiing en kwetsbaarheid zal zijn.

Worstel jij met het balanceren tussen sterk en kwetsbaar leiderschap? Of loop je vast in zwak leiderschap omdat je geen nee durft te zeggen of omdat you are getting in over your head en door het bos de bomen niet meer ziet? Stop met ‘lijden’ en neem contact op! Ik begeleid jou graag naar meer energie in je leiderschap en in je leven.